Henüz bir yayınevi ile anlaşıp kitap bastırma sürecine başlamadıysanız, eminim ki aklınızda bazı soru işaretleri yer alıyor; kitap telif hakkı nedir, dolandırılır mıyım ya da ne yapmam gerekiyor? Kitap telif hakkı ile ilgili internet üzerinde detaylı bir açıklama olmadığını fark ettim ve bu konuya bir açıklık getirmek istedim.
Eğer okumadıysanız, Kitap Bastırmak Neden Zor? isimli makaleyi muhakkak okumanızı öneririm.
Birçok yazar, dosyası tamamlandıktan sonra yayınevine göndermeye çekiniyor. Bu durumun en büyük nedeni de elbette aylarca, belki de yıllarca emek verdiği kitabın çalınma ihtimali. Bir editör ya da yayınevi çalışanı tarafından alınan kitap isim değiştirilerek yayımlanırsa ne olur? Bu noktada eseri yayınevlerine göndermeden önce noterde tasdikletmek gerekir mi?
Şunu aklınızdan çıkarmayın; eser, yaratıcısına aittir. Herhangi bir tasdik işlemi gerekmeksizin, kitabın yaratıcısı olarak kabul edilirsiniz. Eğer bir çalınma durumu söz konusu olursa da, bilgisayarınızdaki yazım tarihlerini göstermeniz yeterli olacaktır. Eğer defter ya da kağıtlara yazdıysanız da fark etmez; bilirkişi raporuyla eserin sizin olduğu tasdik edilecek ve çalınan eseriniz sebebiyle olan mağduriyetiniz giderilecektir.
“Hayır efendim, ben notere gideceğim ve tasdik ettireceğim,” derseniz de elbette siz bilirsiniz. Fakat bu işlemin biraz pahalıya patlayabileceği konusunda bilginiz olsun. Bazı bilgilendirmelerde kitabın özetinin tasdik edilmesi yeterli görünse de ben buna katılmıyorum. Eğer çalan kişi kitabın özetteki kurgusunu ve karakterlerini değiştirip yayımlatırsa ne olacak? Eğer noter ile tasdik yoluna girecekseniz, tamamını tasdik ettirmeniz daha iyi olur.
Yayıneviyle Anlaşmak
Gelelim sözleşme maddelerinde neler olabilir, kitap telif hakkı konusunda başka ne gibi bilgiye gereksinim duyabiliriz konusuna. Aşağıdaki maddeler benim sözleşmemden örnek aldığım ve diğer bilgilerimle harmanlanmıştır;
- Kitap telif hakkı belirli süreler için devredilir.
Yayıncınızla belirli süreli (2 yıl, 5 yıl gibi) anlaşabilirsiniz. Bunu sözleşmenizde belirtmeniz oldukça faydalı olacaktır. Sözleşme bittiğinde, aynı eseri farklı bir yayıneviyle anlaşarak yeniden bastırabilirsiniz ki, bu da ilk yayınevinden memnun kalmamanız durumunda oldukça iyi olabilir.
- Eser sahibinin yayıncıya devrettiği haklar.
Bu madde muhtemelen sözleşmede yer alacaktır ve attığınız imzayla beraber kitabın tüm yayın haklarını anlaşıldığı zaman dilimleri içerisinde yayınevine devretmiş olacaksınız. Peki nedir bu yayın hakları? Elektronik ortamda satış, kısmen çoğaltma, dağıtma, CD ya da DVD olarak satışa çıkarma gibi. Elbette bunlar çok büyük çoğunlukla yalnızca hard copy (basılı) ve e-kitap olarak değerlendirilebilir. Bu süreçte kitabın baskısı yalnızca yayınevi tarafından yapılabilir. Yayıncı isterse kitapları bedavaya dağıtır, isterse çok ucuza satabilir. Zaten telifini almış olacağınız için burada sizi zora sokacak bir durum olmayacaktır.
- Yazarın dikkat etmesi gerekenler.
Bazı yayınevleri yazarı ilerleyen süreçlerde zora sokabilecek şartlar sunabilir. Bunlardan bir tane örnek vermek gerekirse, yazarın, ilerleyen süreçlerde yazdığı kitapları öncelikle yayınevine sunması, belirli gün içerisinde olumlu yanıt almaması durumunda başka yayınevlerine gönderebilmesi, olabilir. Bana kalırsa bu madde oldukça lüzumsuz ve totaliter. Eğer bir sözleşme yapacaksanız, bu tarz bir madde varsa muhakkak düzenlenmesini ya da kaldırılmasını talep edin.
Anlayacağınız gibi yazar, kitap telif hakkı olarak ücret ya da kitap alabiliyor. Aynı zamanda yukarıda sözleşmelerde dikkat etmeniz gerekenleri de yazdım. İlk kitap biraz heyecanlandırsa, hataya sürüklese de, unutmayın ki sözleşme hayati öneme sahip. Ne kadar kendinize faydalı hale getirebilirseniz, sizin için o kadar iyi olacaktır.
Başarılar dilerim.